Dòng chảy ký ức và linh hồn làng Việt

Hằng năm, cứ vào mùng 8 tháng Giêng âm lịch, khi tiết trời còn vương hơi lạnh cuối đông, làng So lại tưng bừng mở hội đình – sự kiện trọng đại nhất trong năm, kéo dài trong nhiều ngày. Đây không chỉ là dịp để tưởng nhớ Đức Thánh Tản Viên, mà còn là cơ hội để cả cộng đồng cùng nhau tái hiện những truyền thống văn hóa ngàn đời.

Không khí chuẩn bị lễ hội

Ngay từ những ngày trước Tết, khắp làng đã rộn ràng không khí chuẩn bị: đình được quét tước, trang hoàng, kiệu thánh được lau rửa, áo mũ lễ phục được chuẩn bị công phu. Các bậc cao niên họp bàn lễ nghi, các đoàn nghệ nhân tập luyện các tiết mục chèo, ca trù, múa rối. Cả làng như bước vào một nhịp sống khác – thiêng liêng mà rộn ràng.

Các nghi thức chính

Lễ rước kiệu Thánh là nghi thức mở đầu long trọng nhất. Kiệu thờ Tản Viên Sơn Thánh – vị thần trong “Tứ bất tử” của tín ngưỡng Việt, được rước quanh các ngả đường làng. Đi trước kiệu là đoàn múa lân, trống chiêng vang dội, các thanh niên mặc lễ phục rực rỡ, tay cầm cờ hội, lồng đèn, khí cụ cổ truyền. Người dân hai bên đường thành kính chắp tay vái lạy, dâng hương hoa.

Lễ tế tại chính điện được tiến hành ngay sau đó, trong bầu không khí trang nghiêm. Dưới mái đình cổ kính, giữa hương trầm bảng lảng, những bậc trưởng lão thay mặt dân làng dâng lễ vật, đọc văn tế. Nội dung văn tế ca ngợi công đức của Thánh Tản Viên, cầu nguyện cho quốc thái dân an, mùa màng bội thu, nhà nhà ấm no.

Không gian hội – sự hòa quyện của tín ngưỡng và nghệ thuật

Sau phần lễ, đình So trở thành một sân khấu dân gian sống động, tái hiện sinh động đời sống và tâm hồn người Việt:

• Sân đình rộn ràng những làn điệu chèo cổ mộc mạc, tiếng ca trù du dương, khơi dậy những giá trị tinh thần sâu thẳm.

• Bãi đất rộng trước đình trở thành nơi tổ chức các trò chơi dân gian truyền thống: đấu vật giữa các đô vật trẻ khỏe trong tiếng hò reo; kéo co náo nhiệt; thi nấu cơm trên bếp đất, thi dệt vải nhanh và đều tay.

• Trẻ nhỏ hồn nhiên tham gia thi múa sạp, chơi ô ăn quan, thả diều... biến không gian hội thành một bức tranh đa sắc màu, nơi ký ức xưa sống dậy.

Điều đặc biệt của lễ hội đình So là mọi người dân trong làng đều tham gia. Không ai đứng ngoài cuộc: từ những cụ già rước kiệu, các nghệ nhân biểu diễn, cho đến những em nhỏ hồn nhiên chạy nhảy. Sự gắn kết cộng đồng ấy chính là linh hồn thực sự của lễ hội.

Ý nghĩa sâu sắc

Lễ hội đình So không chỉ là dịp tưởng nhớ thần linh, mà còn là cơ hội để:

• Gìn giữ và trao truyền những giá trị văn hóa dân gian quý giá cho thế hệ trẻ.

• Kết nối cộng đồng, làm mới lại mối dây tình cảm giữa những người trong làng.

• Tái hiện bản sắc làng Việt, nơi "lễ" và "hội", "nghi lễ tâm linh" và "niềm vui trần thế" hòa quyện trong một tổng thể thống nhất.

Đình So trong những ngày hội chính là trái tim của làng, là nơi quá khứ và hiện tại gặp gỡ, là nơi mọi ký ức, niềm tin và ước nguyện cùng hoà chung thành một dòng chảy bất tận